Ο σπόρος ….
Λιούζας Στέφανος ( Βιοκαλλιεργητής – Ηλεκτρολόγος Τεχνολόγος Μηχανικός)
(Ο,τι καταγράφεται πιο κάτω είναι πληροφόρηση από εμπειρικές μας εφαρμογές, από άρθρα και βιβλία, πηγές του διαδικτύου, δημοσιεύσεις και "σεμινάρια" ιστοσελίδων που έχουν ειδική ενασχόληση επί των θεμάτων αυτών. Είναι απο παρέμβαση μου, σε σχετική ημερίδα του ΑΙΓΙΛΟΠΑ στις 10/12/2023, στην Θέρμη Θεσσαλονίκης, στο αγρόκτημα Λίτσα
Ας ξεκινήσουμε με έναν σπόρο.
Ξέρουμε καλά ότι ένας σπόρος έχει DNA μέσα του, ξέρουμε ότι αν φυτέψουμε έναν σπόρο ντομάτας θα πάρουμε ένα φυτό ντομάτας και ξέρουμε επίσης ότι οι περισσότεροι σπόροι έχουν ενέργεια μέσα τους,(με τη μορφή των ελαίων, αμύλων, ζαχάρων…) επομένως γνωρίζουμε πολύ καλά το ενεργειακό συστατικό των σπόρων.
Οι σπόροι λοιπόν έχουν ενέργεια μέσα τους, έτσι ώστε ένα μικρό σπορόφυτο μπορεί να "ξεκινήσει" πριν αρχίσει να φωτοσυνθέτει (να πάρει δηλαδή ενέργεια από τον ήλιο και με το διοξείδιο του άνθρακα της ατμόσφαιρας και το νερό να κινήσει τις διαδικασίες ανάπτυξης του).
Παραβλέπεται, μέχρι πρόσφατα, ότι οι σπόροι στην πραγματικότητα έχουν και μικροβιακό DNA με άλλα λόγια φέρνουν το δικό τους μικροβίωμα μαζί τους, φέρνουν όλα τα μικρόβια που θα χρειαστούν για όλη τους τη ζωή.
εικ. 1
Το φυτό βάζει το
μικροβίωμα του στον σπόρο του και στη συνέχεια όταν αυτός ο σπόρος φυτρώσει, το χρησιμοποιεί κατάλληλα και εξαρτάται από τις συνθήκες, αν το διατηρεί, το απομειώνει, ή στην περίπτωση μας (η ουσία της πρότασης μας) ακόμη και το αυξάνει και το ενισχύει!
Από τον σπόρο λοιπόν
προέρχονται τα μικρόβια του... μικροβιώματος!
Το μικροβιακό DNA σχηματίζει το μικροβίωμα του πυρήνα του φυτού και είναι εγκλωβισμένο στον σπόρο που περιέχει χιλιάδες εκατομμύρια, δισεκατομμύρια βακτηρίων, μυκήτων πρώτιστων, όλα εγκλωβισμένα σε ένα μικροσκοπικό μικρό σετ.
Υπάρχουν εννέα δισεκατομμύρια μικρόβια σε έναν μόνο σπόρο κριθαριού! (τώρα στον πλανήτη αυτή τη στιγμή έχουμε περίπου 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους), επομένως υπάρχουν περισσότερα μικρόβια σε ένα μικρό σπόρο από ό,τι υπάρχουν άνθρωποι στον πλανήτη!
(Σε μια αγελάδα ή πρόβατο μία μόνο σταγόνα υγρού στο πεπτικό σύστημα, και που θα ήταν περίπου το ίδιο μέγεθος με τον σπόρο του κριθαριού, περιέχει 1.000 δισεκατομμύρια μικρόβια!)
Δεν μπορούμε να τα δούμε, και έτσι έχουμε την τάση να τα αγνοούμε, αλλά είναι βασικά η Αόρατη πλειοψηφία και είναι απίστευτα ισχυρά, ελέγχουν πολλές βιοχημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα στο περιβάλλον μας.
Τι κάνουν τα μικρόβια στους σπόρους.
Όταν ο σπόρος αρχίζει να φυτρώνει αυτά τα μικρόβια στην πραγματικότητα μετακινούνται στο έδαφος, είναι σαν ανιχνευτές σε αποστολή αναγνώρισης που σηματοδοτούν πίσω στον σπόρο, γιατί ο σπόρος δεν μπορεί να δει τίποτα, δεν μπορεί να ακούσει οτιδήποτε δεν μπορεί να μιλήσει.
Ο τρόπος με τον οποίο οι σπόροι επικοινωνούν με τα μικρόβια είναι μέσω βιοχημικών σημάτων και ο τρόπος με τον οποίο τα μικρόβια επικοινωνούν μεταξύ τους επίσης είναι μέσω βιοχημικών σημάτων, ώστε να βγουν από τον σπόρο στο έδαφος και να στείλουν μηνύματα πίσω και μεταξύ τους.
(για το πού βρίσκεται ο σπόρος, πάνω από το έδαφος κάτω από το έδαφος, κάτω από ένα δέντρο, έξω στο ύπαιθρο, είναι σε γόνιμο έδαφος, βραχώδες έδαφος, είναι υγρό, είναι στεγνό, ζεστό, είναι κρύο…, το μικροβιακό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται… να ανταποκρίνεται γεωτροπικά…, πληροφορίες για το μικροβίωμα του εδάφους… )
Όλα τα μικρόβια που βρίσκονται σε εκείνη την περιοχή γύρω από μια διαδρομή ρίζας φυτού ( ριζόσφαιρας) προήλθαν από τον σπόρο!
Αρχικά "σκάει" πάντα ένας σπόρος για να παράγει μια ρίζα, γιατί χρειάζεται να μπει υγρασία για να μπορέσει να φωτοσυνθέσει στη συνέχεια.
Επομένως πρέπει να πάρει νερό πριν από οτιδήποτε άλλο και όλα τα μικρόβια που υπάρχουν σε αυτή τη ρίζα του φυτού, στέλνουν το κατάλληλο σήμα…
Τρέφονται από τα
εκκρίματα ρίζας (ζάχαρα που σχηματίζονται από την διαδικασία της φωτοσύνθεσης) και πολύ γρήγορα πολλαπλασιάζονται στη ριζόσφαιρα, που προσελκύει επίσης μερικά μικρόβια και μύκητες (μυκορριζικοί, σαπροτροφικοί, τριχόδερμα,
…) που ζουν στο έδαφος.
Όταν βλέπουμε αυτή την καλή άνοδο της ανάπτυξης της «θήκης», που καλύπτει την ρίζα, ξέρουμε ότι το φυτό παράγει πολλά εκκρίματα και αυτό είναι πολύ καλό σημάδι, σημαίνει ότι έχει πολλά μικρόβια στη βιόσφαιρα του.
εικ.2
Αυτό είναι ένα πολύ κρίσιμο στάδιο στο φυτό.
Το φυτό ξεκινά με ένα μικροβίωμα της ριζόσφαιρας και στη συνέχεια θα σχηματίσει ένα μικροβίωμα φυλλόσφαιρας, (χρησιμοποιούμε γενικά αυτόν τον όρο για οτιδήποτε είναι πάνω από το έδαφος)
Τα μικρόβια που βρίσκονται στα φύλλα, τα άνθη, τους καρπούς, πρόκειται να εγκλωβιστούν στην επόμενη γενιά σπόρων (κατακόρυφη μετάδοση) και βέβαια ένας από τους ρόλους τους στο φύλλωμα είναι να αποτελέσουν φορέα (πυρήνες) συμπύκνωσης υδρατμών, έως το σημείο δημιουργίας νεφών και σταγόνων βροχής!!!)
Εάν μειώνεται ο
αριθμός των μικροβίων που βρίσκονται στη ριζόσφαιρα και στη φυλλόσφαιρα, τότε
θα καταλήξουμε με λιγότερα μικρόβια στους σπόρους και με την πάροδο του χρόνου
διαπιστώνουμε ότι καταλήγουμε σε δυσλειτουργικά φυτά επειδή το μικροβίωμα τους
έχει μειωθεί (συν τίς αρνητικές επιπτώσεις στον υδρολογικό κύκλο!)
Οπότε αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πώς μπορούμε να βελτιώσουμε πραγματικά το μικροβίωμα των φυτών μας γιατί αυτό είναι η βάση της παραγωγής για τα γεωργικά μας συστήματα και ο τρόπος που διαχειριζόμαστε αυτό το έδαφος.
Το περιβάλλον καλλιέργειας στην πραγματικότητα θα καθορίσει εάν το μικροβίωμα εμπλουτίζεται ή εξαντλείται με την πάροδο του χρόνου.
Η χρήση λιπασμάτων υψηλής ανάλυσης και τοξικών επικαλύψεων σπόρων καταστρέφουν στην πραγματικότητα το μικροβίωμα κατά τη διάρκεια διαδοχικών γενεών.
… και το φυσικό δισκοπότηρο
Όταν φυτεύουμε σπόρους από ένα ευρύ φάσμα - εδώ είναι που φαίνεται η πρακτικότητα - εισάγουμε μια ποικιλομορφία μικροβίων στο χώμα!
Η πρόταση μας ειναι απλή: συγκαλλιέργεια (είτε ως υποβλάστηση είτε ως κύρια ) από πέντε (τουλάχιστον) διαφορετικές Οικογένειες φυτών, μέχρι και όσες είναι δυνατόν για την κάθε περίπτωση, είναι το ¨"ιερό" δισκοπότηρο της επαναγέννησης των εδαφών και της ζωής!
Η ποικιλομορφία στην πραγματικότητα δεν θα προέλθει από το έδαφος και δεν θα προέλθει από την προσθήκη κάτι τις στο έδαφος .
Πρόκειται να προέλθει από σπόρους !
Όταν το καταλάβουμε ότι προέρχεται από σπόρους, θα είναι όλα πολύ ξεκάθαρα.
Αυτά τα φυτά μεγαλώνοντας μαζί για παράδειγμα, θα πρόσθεταν πολύ περισσότερη μικροβιακή ποικιλομορφία στο έδαφός μας.
Πρέπει να κατανοήσουμε το γεγονός ότι, αν φυτέψουμε όλους αυτούς τους σπόρους μαζί, ενώνουμε όλες αυτές τις διαφορετικές οικογένειες φυτών και τώρα θα έχουμε κάτι που θα φαίνεται πολύ αποτελεσματικό όσον αφορά τη λειτουργία του εδάφους.
εικ. 3-4
Διαφορετικές
οικογένειες φυτών έχουν θετική επίδραση ανατροφοδότησης.
Βιοχημικά μπορούμε να μετρήσουμε ότι το μικροβίωμα στέλνει ένα σήμα στο άλλο μικροβίωμα "λέγοντας" ναι, μου αρέσει να σας έχω γείτονα!
Πρακτικά τι σημαίνει αυτό: λήψη θρεπτικών ουσιών από πολύ διαφορετικά επίπεδα εντός του εδάφους, σαν μια βαθιά ισότητα, κοινοκτημοσύνη φυτών, σε σύγκριση με κάτι που έχει π.χ. ρηχές ινώδεις ρίζες που μπορούν πραγματικά να ωφεληθούν από το να είναι το ένα δίπλα στο άλλο από ένα βαθύριζο, ωφελούνται επίσης από την άποψη του ότι έχουν διαφορετικό μικροβιακό DNA και μπορούν να δανειστούν μικρόβια το ένα από το άλλο, αν επισυμβεί κάτι, π.χ. παράσιτο, ασθένεια, ισχυρή μεταβολή συνθηκών...
(Τα μικρόβια και οι μύκητες διασπούν μητρικά πετρώματα, και οργανική ουσία, κάνουν αφομοιώσιμες δεσμευμένες μορφές μετάλλων, ιχνοστοιχείων, κινώντας τις σχετικές ενζυμικές διεργασίες, διατηρούν την φυσική ισορροπία στο έδαφος, επειδή το κατασκευάζουν, το ίδιο και την ισορροπία μεταξύ τους, ... η σχετική τεχνική, επιστημονική κάλυψη και βιβλιογραφία είναι σχεδόν άπειρη, καθώς και η εμπειρική γνώση, αλλά ελάχιστα στην πράξη χρησιμοποιημένη)
Όταν λέμε λοιπόν Αγροοικολογική προσέγγιση και πρακτική στην γεωργία (οικολογική, βιολογική, περμακουλτούρα, βιοδυναμική, ομοιοδυναμική, φυσική, αναγεννητική...) ο ορισμός μάλλον πρέπει να είναι: αποκαθιστούμε τη λειτουργία στο έδαφος.
Ναι, η απόδοση είναι σημαντική και η υπερβολική απόδοση είναι εξαιρετική, αλλά τι συμβαίνει στην πραγματικότητα με το χώμα;
Ένα πράγμα που βλέπουμε όταν έχουμε ποικιλομορφία φυτών είναι ότι έχουμε πολύ γρήγορες βελτιώσεις στο έδαφος και στην δομή του.
Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, εάν έχουμε επαρκή ποικιλομορφία, θα δούμε αυτό να αρχίζει να σχηματίζεται και είναι ίδιο σε όλο τον κόσμο με σταθερή σύνθεση κατά την φυσική (φυσιολογική) ανάγκη των φυτών !
εικ. 5
Και … έχουμε το "ιερό" δισκοπότηρο!
Αύξηση της Φ/Σ (φωτοσύνθεσης), δηλαδή είσοδο βιοχημικής ενέργειας στο εδαφικό
σύστημα (από 15-20% στο 30-50% +) και ...
Αύξηση της φυτικής βιομάζας.
Αύξηση της παραγωγής ζαχάρων (ενώσεων άνθρακα και νερού) ως εκ τούτου και της εδαφικής βιολογίας (κάθε φυτό ενισχύει το δικό του μικροβίωμα, ώστε όταν φτάσουν σε επίπεδο σχετικής «απαρτίας» να σηματοδοτήσουν ενέργειες για την κάλυψη θρεπτικών αναγκών των ξενιστών τους ή συνέργειες αλληλοβοήθειας, αλληλουποστήριξης και αλληλοπροστασίας τους).
Αύξηση και σταθεροποίηση άνθρακα στο έδαφος, από το απόθεμα διοξειδίου του Άνθρακα της ατμόσφαιρας (στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για μόνιμη "δέσμευση" στο έδαφος αλλά για μεγάλη επιτάχυνση του κύκλου του στο σύστημα και αυτός είναι ο κύριος στόχος της παρέμβασης μας!)
Ενα (1) γρ. άνθρακα συγκρατεί στο μόριο του 8 γρ. νερό και στο σταθερό σύμπλοκο εδάφους άλλα 20, σύνολο περί τα 30 γρ. νερό που μπορεί να αποδοθεί στα φυτά όταν υπάρχουν ανάγκες, συνθήκες ξηρασίας…(για αυτό θέλουμε μεγάλη εναπόθεση άνθρακα στο χώμα, και δη σε σταθεροποιημένη εκδοχή, διότι α) συγκρατεί τεράστια φορτία νερού, απομειώνονται οι απορροές, πλημμύρες, είναι ο βασικός παράγοντας οικοδόμησης της πράσινης αναβλάστησης, χωρικής και χρονικής επέκτασης της και β) έχοντας το μόριο του άνθρακα (το οργανικό σύμπλοκο του εν γένει) αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο δεσμεύει αμμωνιακό άζωτο που μετατρέπουν τα μικρόβια από το ατμοσφαιρικό άζωτο (διάζωτο), που έχει θετικό φορτίο σε μια σταθερή ζεύξη. Το άζωτο είναι η φυσική βιοχημική "μηχανή" της ανάπτυξης των φυτών. Συμβάλει στην διάσπαση του νερού κατά την διαδικασία της Φ/Σ, φυσικά πάντα στην ακριβή ποσότητα, αναλογία (30 Άνθρακας /1 Άζωτο) και τον χρόνο που χρειάζεται διότι κάθε περίσσεια του "καίει" τον άνθρακα, καταστρέφοντας την δομή του εδάφους! (Και η έλλειψη αζώτου, από απομείωση της πράσινης υποβλάστησης συνήθως, έχει τα "ίδια" αποτελέσματα, την υπερσυσσώρευση επιφανειακού άνθρακα προς "καύση", είτε από μικροβιακές διαδικασίες είτε από άμεσες πυρκαγιές, όπως εκφράζεται αυτό ιδίως στα αβόσκητα δασολίβαδα, και δάση...).
Η δυναμική, λοιπόν, της μικροβιακής και μυκητολογικής οικολογίας και δραστηριότητας είναι που διέπει αυτό το θαυμάσιο σημείο της βέλτιστης ανάπτυξης!
Αύξηση της διαθεσιμότητας
και πρόσληψης των απαραιτήτων στοιχείων (μετάλλων, ιχνοστοιχείων… και μάλιστα
στην ακριβή ανάγκη, δηλαδή κατά "παραγγελίαν" των φυτών, και όχι κατά το δοκούν της ανθρώπινης παρέμβασης).
Παραγωγή πλήρους εδάφους! (το έδαφος το κατασκευάζουν τα φυτά και οι μικροοργανισμοί τους !)
εικ.6 (dr. christine Jones)
Πιο πλήρη, στην σύνθεση και διατροφική πυκνότητα, φυτά και σπόρους (κατά την φυσική και εγγενή δυνατότητα) δηλαδή με διατροφική πληρότητα, απόλυτα υγιή, με ικανότητα μεγαλύτερης αντίστασης στις κλιματικές συνθήκες, ανθεκτικά στις ασθένειες…)
Μεγάλη παραγωγικότητα, βελτιωμένη διατήρηση της ποιότητας νερού, ενισχυμένη βιοποικιλότητα.
Μειωμένη έως μηδενική
ανάγκη λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, εισροών ήτοι σε ένα σταδιακά αλλά πολύ σύντομα πλήρως αυτοσυντηρούμενο σύστημα. Από σύστημα εισροών το εξελίσσουμε σε σύστημα διαδικασιών...
Διατροφική ασφάλεια και υγεία (ο ισχυρισμός ως φάρμακο - ισχυρισμοί υγείας - των αγροτικών προιόντων και κτηνοτροφικών βέβαια εαν τα ζώα τρέφονται πλήρως από αυτήν την εξαιρετική ποιότητα τροφής, είναι δυνατός!)
Πλήρη δυνατότητα αναπαραγωγής (σπόρος "γεμάτος" γενετικά και βιολογικά).
Οικονομική
υγεία στην κοινότητα και στους
παραγωγούς (που είναι το βασικό στοιχείο ύπαρξης μας και εξ αυτού της εισαγωγής αυτών των καινοτόμων διεργασιών και διαδικασιών καλλιέργειας...)
Η πολλή ζωή στο έδαφος γεννά περισσότερη ζωή και αυτό είναι παράγοντας σταθεροποίησης του κλίματος.
Η αστάθεια αυτή, στο κλίμα, συνδέεται και συνοδεύεται από μαζικές απώλειες ζωής στα γεωργικά συστήματα που καλύπτουν μεγάλο μέρος του πλανήτη.
Πολλά έχουμε ακούσει, ακόμη περισσότερα βιώνουμε από τις όλο και πιο ακραίες διακυμάνσεις του κλίματος, αλλά και πολύ περισσότερα επίσης βιώνουμε από τις, ανεπαρκείς στην πράξη, εφαρμοσμένες κυρίαρχες πολιτικές*(* σε άλλα κείμενα μου έχω δώσει εναλλακτικά παράθυρα για την απομείωση των ακραίων κλιματικών εκφράσεων).
Η οικονομία, το μέλλον της κοινωνίας, εξαρτάται πλήρως από την διατήρηση και αύξηση των υγιών εδαφών (που σημαίνει σχετική ή "ολική επαναφορά" στις φυσικές πλανητικές υδρολογικές διεργασίες...)
Υπάρχει σήμερα "μόνο"(!) μια λύση (μοναδικο σημείο "μόχλευσης"), εφικτή, όμορφη, φτηνή, αποδοτική, επικερδής, τεχνικά και τεχνολογικά εύκολα εφαρμόσιμη ... μέσω της αναγέννησης των εδαφών.
Επάνω από 3% άνθρακας, ήτοι 5-6% οργανική ουσία και επέκταση του πράσινου μανδύα του πλανήτη τουλάχιστο κατά 5%, εξισορροπεί μέσω της φυτοδιαπνοής (επιστρέφει το 24% της ηλιακής ακτινοβολίας, ψυχραίνοντας ταυτόχρονα την ατμόσφαιρα), το 1% της ακτινοβολίας του ήλιου που παρακρατείται και δεν εξέρχεται από το πλανητικό μας θερμοκήπιο...
εικ. 7
Εν ολίγοις οι μόνοι που μπορούμε να το κάνουμε είμαστε εμείς οι... αγρότες!
Ας το διερευνήσουμε, τεχνικά και εφαρμοστικά, η φαντασία και η ευρηματικότητα μας είναι τεράστια, ας το δοκιμάσουμε σε ένα τετραγωνικό, σε ένα στρέμμα...
εικ. 8
Εάν, λοιπόν, φίλοι, συνάδελφοι αγρότες, δεν έχουμε απορρίψει μια σταθερή μας πεποίθηση τους τελευταίους 12 μήνες, ας ψαχτούμε! μπορεί μάλλον να έχουμε πεθάνει!
Από συστήματα διαχείρησης της χημείας να πάμε γρήγορα σε συστήματα διαχείρησης της βιολογίας στο χωράφι... για την ζωή μας, για την ζωή στον πλανήτη!
