(Παρέμβαση σε σχετική εκδήλωση ενημέρωσης στο Βαρυκό στις 21/4/2024)
Λιούζας Στέφανος
Βιοκαλλιεργητής και Ηλεκτρολόγος Τεχνολόγος Μηχανικός
Βασιλειάδα Καστοριάς
Ποιο είναι ένα (το) βασικό (υπαρξιακό) πρόβλημα των κοινωνιών σήμερα;
Οι κλιματικές συνέπειες και οι ανυπολόγιστες καταστροφές που προκαλούνται.
Στην φύση δεν υπάρχουν «ανταμοιβές» ή «τιμωρίες», υπάρχουν μόνο συνέπειες!
Συνέπειες για τον ανθρώπινο πολιτισμό και την ζωή όπως την ξέρουμε και βιώνουμε σήμερα … (https://www.regenerate-earth.org/)
Σαν τι είναι αυτές: Είναι η εντατικοποίηση επικίνδυνων και ακραίων υδρολογικών φαινομένων που βιώνουμε παντού στον κόσμο.
Καταιγίδες καταστροφικές, τυφώνες, πλημμύρες, έντονες ξηρασίες, πυρκαγιές (δασικές, βοσκοτόπων, καλλιεργειών…) και αυτά τα φαινόμενα όλο και εντείνονται.
Αυτό έχει τεκμηριωθεί και δεν έχει δεχτεί καμιά επιστημονική αμφισβήτηση, (https://www.metoffice.gov.uk/weather/climate/met-office-hadley-centre/index) απειλώντας με κατάρρευση την οικονομία, τη ασφάλεια τροφίμων και νερού, εν γένει την κοινωνική σταθερότητα.
Αυτά συνιστούν την επείγουσα και πραγματική κλιματική «κρίση» σήμερα και επαπειλούν με κατάρρευση τα βιοσυστήματα και τις κοινότητες μας μέσα σε λίγα χρόνια (ερημοποιήσεις τεράστιων εκτάσεων, καταστροφές συστημάτων παραγωγής τροφής, πείνα, φτώχεια, προσφυγικές ροές, πόλεμοι…).
Αυτές οι συνέπειες άλλοι θεωρούν ότι είναι φυσιολογικές και οφείλονται στην κοσμική διαδικασία (κηλίδες ηλίου, πλανητικές κινήσεις, περιοδικές πλανητικές μεταβολές…, άλλοι ότι είναι ασήμαντες και ότι πάντοτε υπήρχαν, άλλοι θεωρούν ότι φταίει το Διοξείδιο του άνθρακα (παγκόσμια επικρατούσα - επιβεβλημένη άποψη) και άλλοι (όπως υποστηρίζει η παρούσα κατάθεση άποψης ) ότι οι ανθρώπινες εν γένει δραστηριότητες στον πλανήτη επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν σημαντικά.
Δηλαδή δραστηριότητες "σχεδιασμένες" όχι από πρόθεση ή εσκεμμένα αλλά μέσω της "ύβρεως" προς την φύση!
Τα εργαλεία δε, και τα μέσα να αντιμετωπιστούν αυτές οι συνέπειες, περιορίζονται επί της ουσίας, σχεδόν στο εξής ένα, το ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ και την μείωση (δήθεν) εκπομπών Διοξειδίου του άνθρακα (ως θεωρούμενο υπαίτιο της «κρίσης» αυτής), που τον καταστήσανε και με διεθνείς συμβάσεις… χρηματιστηριακό εμπόρευμα!
Τα εργαλεία αυτά και τα μέσα που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα (εδώ και πενήντα χρόνια) κρίνονται ΑΝΕΠΑΡΚΗ επιστημονικά και τεχνικά (μάρτυρας τα μη αποτελέσματα, αλλά και πολλές, πρόσφατες θεωρητικές, τεχνικές, ερευνητικές προσεγγίσεις και μετρήσεις στο πεδίο), αλλά όχι ακόμη, δυστυχώς, πολιτικά και κοινωνιολογικά.
(δηλαδή η διεθνής πολιτική τα επιβάλλει και ο κόσμος τα «πιστεύει» ή τα «αποδέχεται»!)
Η πρακτική… «λύση» που «επιβλήθηκε» είναι ακόμη πιο περιοριστική!
Εκατομμύρια Βιομηχανικές Α/Γ και Φ/Β με πολύ μικρή ενεργειακή απόδοση από 12% - 15%, και απόρριψη του βασικού μέρους του ενεργειακού τους φορτίου (80% - 88%), ως υπερθέρμανση ή εμποδισμό φυσικής ψύξης, στην ατμόσφαιρα και ταυτόχρονα καταστροφή χιλιάδων εκτάσεων δασών, βουνοκορυφογραμμών και γεωργικής γης, αντικατάσταση του άνθρακα γενικά με φυσικό - σχιστολιθικό αέριο και πυρηνικά.
Αυτή η περιοριστική - "λύση":
(-Υπερθερμαίνει την ατμόσφαιρα, κατά 2,5 φορές τα Φ/Β και κατά 4 φορές οι Α/Γ πιο γρήγορα από τον λιγνίτη της, απαρχαιωμένης ήδη, 35% απόδοσης.
- Για κάθε 1 MW εγκατεστημένης ισχύος από Α/Γ, παίρνουμε χρήσιμη περί τα 1138,8 MWh ετησίως, αλλά ταυτόχρονα έχουμε παρεμπόδιση δροσισμού στα κατάντη, ή θερμική επιβάρυνση (ενεργειακά ισοδυναμεί με απόρριψη) περί τα 7621,2 MWh.
- Για κάθε 1 MW εγκατεστημένης ισχύος από Α/Γ και την ετήσια ωφέλιμη παραγωγή τους σε ηλεκτρική ενέργεια, αντιστοιχούν περί τις 2 ώρες λειτουργίας του Υπερσύγχρονου Πτολεμαΐδα 5! Ένας χρόνος έναντι 2 ωρών και με 4-5 φορές λιγότερες θερμικές απορρίψεις στην ατμόσφαιρα για την ίδια ενέργεια!…)
Αποτελεί αποδειγμένο αναποτελεσματικό, αντιπαραγωγικό και περιβαλλοντικά καταστροφικό μοντέλο, είναι συντελεστής κοινωνικής καταβύθισης, αύξησης στο πολλαπλάσιο του κόστους χρήσης ηλεκτρικού ρεύματος, καταστροφή χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ανεργίας, ενεργειακών "πολέμων" και, εν τέλει, συντελεστής αποσυντονισμού της παγκόσμιας (και τοπικής) οικονομικής, αγροδιατροφικής ασφάλειας και επάρκειας, της κοινωνικής και ειρηνικής εξέλιξης της ανθρωπότητας...
Τις συνέπειες τις βιώνουμε εδώ και 50 χρόνια αλλά εξαιρετικά τα τελευταία χρόνια! (https://www.blogger.com/blog/post/edit/612600990134224488/7797061093086620074)
Είτε συμφωνούμε, είτε διαφωνούμε, με την επικρατούσα περιοριστική θεωρία του CO2, είτε με την άνοδο η μη της θερμοκρασίας – κλιματική κρίση - ή ο,τι άλλο, (η αντιπαράθεση απόψεων και πρακτικών θα συνεχίζεται και πρέπει. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να αρνηθούμε πρακτικά, οικονομικά, επωφελή και ασφαλή μέτρα που θα μετριάζουν έμπρακτα τα υδρολογικά άκρα και εξ αυτού τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες στα βιοσυστήματα του πλανήτη, όπως προτάσεις που ένα μέρος τους καταθέτουμε παρακάτω!
Μπορούμε άμεσα να «δροσίσουμε» τη Γη!
Δεν ξέρουμε πως ή δεν τα καταφέρνουμε
ακόμη! Ας ρωτήσουμε λοιπόν!
Σημαντική ριζοσπαστική πρόταση είναι να στραφούμε στην φύση και να την «ρωτήσουμε» πως τα κατάφερε εδώ και 4 δισεκατομμύρια χρόνια να δροσίζει τον πλανήτη και πως ρυθμίζει την θερμική δυναμική του… και, «ρωτώντας» την, διαφαίνεται ότι…
Μπορούμε ακόμη να ψύξουμε με ασφάλεια το κλίμα, αν μπορούμε να αποκαταστήσουμε τις φυσικές υδρολογικές διαδικασίες ψύξης της Γης!
Αυτές ρυθμίζουν εδώ και 4 δις χρόνια το κλίμα μαζί με το φυσικό θερμοκήπιο του πλανήτη μας (https://www.youtube.com/watch?v=BDXPA2hGbSg).
Η, κατεξοχήν καινοτόμα, πρόταση που "κομίζεται" στο παρόν σημείωμα (και διεθνώς από την ομάδα regenerate-earth, με κεντρική συζήτηση σε αρκετές χώρες, ακόμη και στον ΟΗΕ), που μπορεί να ανοίξει το εύρος των μέτρων και μέσων και μπορεί να εξελιχτεί ως μια, σημαντικά ενεργή, συμβολή στην άμβλυνση των ακραίων υδρολογικών και καιρικών φαινομένων είναι η ΓΕΩΡΓΙΑ και ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ.
Όχι βέβαια το γνωστό Βιομηχανικό, χημικό, οξειδωτικό πρότυπο που κυριαρχεί σήμερα και, εν τέλει, είναι πλέον αδιέξοδο παραγωγικά, οικονομικά και κοινωνικά και πολύ επιβαρυντικό για την περιβαλλοντική ισορροπία, αλλά ένα πρότυπο με Αγροοικολογικά – Αναγεννητικά χαρακτηριστικά.
Η δυναμική αυτή, μιας «άλλης» γεωργίας, περιλαμβάνει αγροικολογικές πρακτικές αναγεννητικής διαχείρισης της γης, όπως κάλυψη βλάστησης όλο το χρόνο, μέσω διακαλλιέργειας και υποσποράς, μειωμένη άροση, δημιουργία μεγάλης κλίμακας αγροδασοκομικών συστημάτων, δημιουργία περιοχών διατήρησης, μετατροπή δασών προσαρμοσμένη στο κλίμα και βοσκοτόπους με ολιστική διαχείριση βόσκησης και φυσικά προϋποθέτει ως βασικό πόρο το διοξείδιο του άνθρακα και ενθυλάκωση του (μέσω της φωτοσύνθεσης) στο έδαφος ώστε να γίνει ως άνθρακας (οργανική ουσία) συλλέκτης - αποθήκη νερού και γενεσιουργός παραγωγικότητας.
Οι πρακτικές αυτές (π.χ. https://www.blogger.com/blog/post/edit/612600990134224488/7025847703123936540)
είναι συστήματα που επενδύουν στην γνώση και στην πλανητική σοφία και μπορούν:
Να παρέχουν μεγάλη δέσμευση Διοξειδίου άνθρακα σε ρυθμούς υπερδιπλάσιους (έως και 20% από το συνολικό ετήσιο κύκλο του διοξειδίου) από ό,τι «τεχνητά» εκπέμπουμε (4 % του ετήσιου κύκλου του διοξειδίου *3, αυτό είναι δυνατόν!).
Τεράστια κατακράτηση νερού στα εδάφη, βιοποικιλότητα, βελτιωμένη ανθεκτικότητα και βιώσιμη παραγωγή.
Να υποστηρίξουν υψηλότερη σωρευτική παραγωγικότητα της γης (και να ταΐσουν τα 10 δις ανθρώπων).
Να μειώσουν - μηδενίσουν τις ανάγκες εισροής χημικών λιπασμάτων και τις καταστροφικές επιπτώσεις τους.
Να μειώσουν την συχνότητα εμφάνισης παρασίτων και ασθενειών και της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων.
Να παρέχουν προστασία από το θερμικό στρες και την πλημμύρα.
Να παρέχουν καλύτερη αναλογία κόστους οφέλους.
Να παρέχουν, εν τέλει, μια ανθεκτική στρατηγική χρήσης γης που μπορεί να αντέξει σε ακραία καιρικά φαινόμενα (κλιματική κρίση).
Κύρια όμως και προσδοκώμενα (τεχνικά και επιστημονικά) μπορούν να συμβάλλουν στην άμβλυνση και αντιστροφή τους (των ακραίων κλιματικών φαινομένων - κλιματικής κρίσης)… εάν ξεπεράσουν το ελάχιστον, σήμερα, κατά 5% (σε έκταση και διάρκεια) επαναπρασίνιση του πλανήτη…
Το ποσοστό αυτό, 5% επέκταση χρονική και εκτατική του πρασίνου, «καλύπτει» την υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 0,75 βαθμούς Κελσίου, που ανέρχεται στο 1% της προσπίπτουσας ακτινοβολίας ενέργειας από τον ήλιο και συγκρατείται επί πλέον στην ατμόσφαιρα (από τα 342 watt της Ηλιακής ακτινοβολίας παρακρατούνται μη φυσιολογικά τα 3, που πρέπει να επιστραφούν έξω στο διάστημα από το θερμοκήπιο της ατμόσφαιρας). .
Μεγάλο μέρος δροσισμού του πλανήτη (ο φυσικός τρόπος ψύξης) συντελείται με την διαπνοή των φυτών (λανθάνουσες ροές ενέργειας – θερμότητας) και αφορά ενέργεια που αντλείται από την εδαφική επιφάνεια και την χαμηλή ατμόσφαιρα σε ποσοστό σήμερα, περίπου 24% της εισερχομένης από τον Ήλιο.
(Συντελείται από την λειτουργία της πράσινης βλάστησης - 1γρ νερού απορροφά 590 cal θερμότητας. Διαπνοή από δέντρα 40.000 λίτρα ανά εκτάριο κάθε ημέρα!)
Οι φυσικές αυτές διεργασίες είναι πολύ ισχυρές και μικρές αλλαγές ακόμη, μπορούν να επιφέρουν δροσισμό - ψύξη στον πλανήτη
Εν τέλει μπορούν, βάσιμα, με επιτυχία και άμεσα να δροσίσουν - ψύξουν τον πλανήτη!
Είναι συστήματα - πρακτικές που είναι ήδη εφαρμοσμένα, μετρημένα και τεκμηριωμένα τεχνικά και επιστημονικά, από πρωτοπόρους αγρότες και αντίστοιχες "νησίδες" σχεδόν σε όλο τον κόσμο.
Η γενίκευση τους είναι βασικά κινηματική απόπειρα και πρωτοβουλία αλλά και αναγκαία τοπική και παγκόσμια πολιτική επιλογή.
Οι αγρότες έχουν (σχεδόν αποκλειστικά) στους ώμους τους όλο αυτό το δυναμικό φορτίο!
Έχουμε ανάγκη, λοιπόν, για πρακτικό επανασχεδιασμό με βάση την φύση και για πρωτοπόρους αγρότες.
Ένα τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να υποστηριχθεί με κάθε τρόπο και μέσο.
Να επιδιωχθεί κιόλα, ο αγρότης να «καρπωθεί» και την σχετική υπεραξία από την προστασία του περιβάλλοντος και της ζωής στον κάθε μικρότοπο μας αλλά και στον πλανήτη !
Σημειώσεις:
1.Με αφορμή και τις πλημμύρες!
Προληπτική, προγνωστική συγκράτηση, αποθήκευση νερού γίνεται κατεξοχήν από τα (πλούσια) δάση και το πλούσιο έδαφος (γεωργικό και βοσκοτόπων) σε οργανική ουσία (5-6% οργανική, συγκρατεί έως και 50,8 cm βροχής στα 30 εκατοστά!).
Από τις 100 σταγόνες νερού βροχής, οι 36 συμμετέχουν στην ανάπτυξη και διαπνοή των δασών και της πράσινης βλάστησης, οι 12 καταλήγουν στα ποτάμια και στις λίμνες, οι 2 στα φράγματα και στους ταμιευτήρες και οι 50… απορρέουν (δεν είναι δυνατή εξολοκλήρου η «τεχνητή» συγκράτηση τους με έργα «πολιτικού μηχανικού».
Ο μόνος, προγνωστικός τρόπος, είναι η βλάστηση και ο εμπλουτισμός των εδαφών με άνθρακα, που μπορεί να γίνει γρήγορα, αποδοτικά και αποτελεσματικά μέσω μιας Σύγχρονης ΓΕΩΡΓΙΑΣ Αγροοικολογικών – Αναγεννητικών πρακτικών που προείπαμε.
2.Η διεργασία - συμβολή στην αύξηση του πράσινου στον πλανήτη, μπορεί να μετρηθεί και οι αγρότες και κτηνοτρόφοι, ως οι μόνοι που μπορούν άμεσα, μαζικά και πρακτικά να υλοποιήσουν, πρέπει να «καρπωθούν» την σχετική «υπεραξία» άμεσης συμμετοχής στην άμβλυνση των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής – κρίσης. (από ειδικό «αντισταθμιστικό» απόθεμα του Κράτους !)
Αυτή η πρόταση, προφανώς, απαιτεί επεξεργασία και εφαρμοστέες πρακτικές και, επίσης προφανώς, σχετική διεκδίκηση από την Αυτοδιοίκηση και τους φορείς της αγροτικής παραγωγής.
( Ήδη «καρπώνονται» εταιρείες της λεγόμενης «πράσινης ενέργειας» με αμφίσημη συμβολή στο κλιματικό πρόβλημα και Μεγαεταιρείες του παγκόσμιου αγροδιατροφικού τομέα και μένουν εκτός, γεωργοί και κτηνοτρόφοι, οι κύριοι παραγωγοί τροφίμων και πράσινης βλάστησης, που είναι βασική διαδικασία φυσικής ψύξης του πλανήτη, οι κατεξοχήν, δηλαδή, «συντηρητές» του περιβάλλοντος).
3. Από το 1958 είναι γνωστή η καμπύλη (διάγραμμα) του Charles Keeling, που έδινε μια ανοδική εκτίμηση για το Διοξείδιο.
130 δις τόνοι CO2 εκλύονται ανά έτος από φυσικές διεργασίες, 120 δις τόνοι απομειώνονται από την φωτοσύνθεση, 8 δις τόνοι προέρχονται από την «τεχνητή ανθρωπογενή έκλυση» (βιομηχανία, ενέργεια, δραστηριότητες… ανέρχονται στο 4% στον ετήσιο κύκλο διοξειδίου, οι πυρκαγιές κατ’ έτος πολλές φορές ξεπερνούν το 5%!).
Έλλειμμα στην απομείωση 10 δις τόνοι!
Μπορούμε να παρέμβουμε και στις δυο περιοχές…
Ωστόσο το CO2 είναι ένα πολύ αμβλύ εργαλείο, α) γιατί έχει ποσοστό 0,04% (κυμαινόμενο) στην ατμόσφαιρα και περίπου 11% συμβολή στην κατακράτηση θερμότητας (72 cal/ γρ), έναντι του νερού με ποσοστό 4% (σταθερό παγκόσμια όχι όμως τοπικά) και 80% κατακράτηση ενέργειας (590 cal/γρ) από επανακτινοβολία και β) γιατί υπάρχουν 38.000 δις τόνοι CO2 στους ωκεανούς, (στην ξηρά περίπου 750 δις τόνοι) που είναι ένα τεράστιο buffer καθυστέρησης απομείωσης.
Για αυτό θα χρειαστούν αιώνες ή ίσως είναι και ανέφικτο (μηδενικών αλλά και αρνητικών εκπομπών) για ενδεχόμενη απομείωση του και την σχετική επίδραση του στην «τεχνητή» υπερθέρμανση και στα υδρολογικά άκρα.
Το κατώφλι της υπερθέρμανσης (1,5 βαθμοί Κελσίου) που τέθηκε στο Παρίσι (παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα) χρειάζεται κάτι πολύ περισσότερο!
Έχουμε δυο πραγματικότητες: α) έχουμε μόνο λίγα χρόνια (δεκαετίες;) που αντέχουμε ακόμη, με τον τρόπο που αυτά τα ακραία κλιματικά φαινόμενα επιταχύνονται και επηρεάζουν την οικονομική, οικολογική και κοινωνική σταθερότητα στον πλανήτη μας και β) ότι η επιστήμη υπαγορεύει ότι δεν μπορούμε πραγματικά να μειώσουμε αυτά τα υδρολογικά άκρα από την μείωση των εκπομπών ή των επιπέδων CO2 !
Το Διοξείδιο του Άνθρακα είναι φυσικός πόρος ζωής, απαραίτητος για την ενυδάτωση των εδαφών, για την ανάπτυξη του πράσινου μανδύα της γης και την διαδικασία φυσικής ψύξης και δροσισμού της ατμόσφαιρας!
4. Είναι μια σειρά διεργασίες που μπορούμε να παρέμβουμε (περίπου 20) αλλά μπορούμε να επικεντρωθούμε για παράδειγμα σε ορισμένες πιο βασικές, απλές και κατανοητές:
Α) Ενίσχυση της εξατμισοδιαπνοής που παίρνει θερμότητα από την επιφάνεια της γης και την μετακινεί στον αέρα και σε μεγάλο βαθμό στο διάστημα. Η ροή αυτή καλείται λανθάνουσα και η θερμική της επίδραση μεταφέρει περίπου 85 watt ανά τετραγωνικό μέτρο από τα 342 watt της Ηλιακής ακτινοβολίας (περίπου το 24%) και είναι διαδικασία ψύξης. (συντελείται από την λειτουργία της πράσινης βλάστησης - 1γρ νερού απορροφά 590 cal θερμότητας, διαπνοή από δέντρα 40.000 λίτρα ανά εκτάριο κάθε ημέρα!)
Β) Μείωση των μη φυσικών πυρήνων ομίχλης, (βασικά εδαφική σκόνη, αιθάλη, διάφορα αερολύματα…) που συγκρατούν την υγρασία, περισσόρερο χρόνο, χαμηλά στην ατμόσφαιρα και που υπερθερμαίνεται από την υπέρυθρη ακτινοβολία, εισερχόμενη και επανακτινοβολούμενη. Αυτό μπορεί να μειώσει την υπερθέρμανση κατά 42 watt/τμ. (προέρχονται από τις σκόνες της ερήμου, την οργωμένη γη, την καμένη γη, την βιομηχανική λειτουργία,…)
Γ) Μπορούμε επίσης να βοηθήσουμε στην αποκατάσταση των πυρήνων νέφωσης που έχει παγκόσμια επίδραση ψύξης (albedo των νεφών) περί τα 120 watt/τμ. ( πρασίνισμα, αναδάσωση και ως συνέπεια και αύξηση βακτηριακής χλωρίδας καθώς και ειδικών ουσιών των φυλλωμάτων, που με την διαπνοή των φυτών περνούν στην ατμόσφαιρα και πυρηνώνουν την υγρασία προς νέφη και κατόπιν προς σταγονίδια βροχής)
Οι φυσικές αυτές διεργασίες είναι πολύ ισχυρές και, όπως προαναφέρθηκε, μικρές αλλαγές ακόμη, μπορούν να επιφέρουν δροσισμό - ψύξη στον πλανήτη.
