ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ - ΤΟΠΙΚΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
(Αύγουστος 2023 – Συμβολή για εμπλουτισμό στο αγροτικό – περιβαλλοντικό πρόγραμμα «ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΣΥΜΠΟΡΕΥΣΗ»)
Λιούζας Στέφανος (Το κείμενο αποτελεί Σύνθεση από θέσεις κινημάτων, φορέων, αριστερών πολιτικών υποκειμένων, επιστημόνων, αρθογραφίας, πρακτικών εμπειριών, και πολλών προτάσεων σχετικού διαλόγου…)
Η Αυτοδιοίκηση σήμερα, ασκεί αρμοδιότητες σχετικά με την αγροτική ανάπτυξη, οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό γραφειοκρατικές και απλώς εκτελεστικές των κεντρικών εθνικών και ευρωπαϊκών κατευθύνσεων.
Παράλληλα, έχοντας αρμοδιότητες (κατά κύριο λόγο γνωμοδοτικές) σε μία σειρά ζητημάτων που σχετίζονται άμεσα με την αγροτική παραγωγή, όπως λ.χ. η διαχείριση των υδατικών πόρων, ο χωροταξικός σχεδιασμός κ.λπ., οι αποφάσεις και οι σχεδιασμοί που γίνονται στο επίπεδο της Αυτοδιοίκησης μπορούν να επηρεάσουν ή να συμβάλλουν θετικά στην πορεία της αγροτικής παραγωγής.
Για μια Αυτοδιοίκηση Υπαίθρου:
Α. Στην διάσταση των αρμοδιοτήτων
Πάγια θέση των προοδευτικών πολιτών, αλλά και ρητή συνταγματική επιταγή αποτελεί η ανάθεση των τοπικών υποθέσεων στους αντίστοιχους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, η άσκηση δηλαδή κάθε αρμοδιότητας στο εγγύτερο δυνατό προς τους πολίτες επίπεδο.
Με την έννοια αυτή, και στο πλαίσιο του αιτήματος για έναν Δημοκρατικό Αναπτυξιακό Σχεδιασμό σε επίπεδο Περιφέρειας, θα πρέπει να σχεδιάσουμε και την Τοπική Αγροτική πολιτική σε κάθε περιοχή.
Με τον τρόπο αυτό, και η Περιφέρεια μας θα έχει ουσιαστικό ρόλο σε θέματα κεντρικών κατευθύνσεων της Εθνικής Αγροτικής Πολιτικής, ιδιαίτερα δε στη χάραξη των κλαδικών πολιτικών ανά καλλιέργεια.
Μια κινηματική αυτοδιοικητική αρχή (που επικαλούμαστε η ΑΡ.ΣΥ.) είναι ο πολιτικός, αυτοδιοικητικός φορέας που μπορεί να συντονίσει και να επεξεργαστεί ειδικές πολιτικές κατευθύνσεις για κάθε περιοχή, γνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητές της και είναι η μόνη που μπορεί να ωθήσει τις Τοπικές δυνατότητες, να αξιοποιήσει τις Τοπικές δημιουργικότητες να καλλιεργήσει περιβαλλοντική, οικολογική, αειφορική συνείδηση στους πολίτες της.
Β. Στην χωρική διάσταση
Σε σχέση με τη χωρική διάσταση των σχέσεων Αγροτικής Παραγωγής και Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να επισημανθούν ορισμένα σημεία:
ü Η ανάγκη μίας συνολικής πολιτικής για την ύπαιθρο.
ü Σχεδιάζουμε συνολικά για την ύπαιθρο και ό,τι αυτό σημαίνει, όχι μόνο για το καθ’ αυτό οικονομικό κομμάτι της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, αλλά συνολικά για τη ζωή των κατοίκων της υπαίθρου, που απασχολούνται άμεσα ή έμμεσα στην αγροτική παραγωγή.
ü Το στοίχημα του να μείνουν ή να επιστρέψουν οι νέοι κυρίως άνθρωποι στην ύπαιθρο προϋποθέτει μία συνολική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην ύπαιθρο, την πρόσβαση σε ένα πλήθος υπηρεσιών και υποδομών, και δεν αρκεί απλώς η εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των καλλιεργειών (που είναι επίσης σημαντικότατο διότι ήδη επιβαρύνεται οικονομικά κάθε αγρότης λόγω του ταχέως αυξανόμενου κόστους παραγωγής από τη μια και από την αδυναμία να πουλήσει αρκετές φορές, έστω και σε υποφερτές τιμές, τα αγαθά του).
ü Οι οργανώσεις των αγροτών και οι ίδιοι οι τοπικοί φορείς, να συν - καταθέσουμε ένα στρατηγικό σχεδιασμό τουλάχιστον 10ετίας.
ü Έτσι, λοιπόν, είναι ανάγκη να εκπονήσουμε μελέτες και δράσεις για τη σωστή διαχείριση του φυσικού τοπίου, τις καλλιέργειες και τις αντοχές του εδάφους, την προστασία των υδάτινων πόρων και τη μείωση της σπαταλούμενης ενέργειας, την διαφοροποίηση και βελτίωση της αγροτικής οικονομίας με κατεύθυνση την αγροοικολογική, αναγεννητική διαχείριση των φυσικών πόρων και τη βελτίωση, ως εκ τούτου της ποσότητας και ποιότητας των προϊόντων, της οικονομικής αποδοτικότητας και της κοινωνικής ευημερίας των κοινοτήτων της υπαίθρου.
ü Η πολυλειτουργικότητα των οικονομικών δραστηριοτήτων εν γένει είναι η ουσία της ζωής στην ύπαιθρο μας.
ü Η Τοπική Αυτοδιοίκηση της υπαίθρου, είναι ουσιαστικά η μόνη που μπορεί να βρει διεξόδους από την κρίση και τον υποβιβασμό που τη χαρακτηρίζει.
ü Μπορούν να αναζητηθούν αρκετές λύσεις όπως η προσέλκυση νέων σε εργασίες που σχετίζονται επιστημονικά με την αγροτική ζωή ή την προστασία του περιβάλλοντος, αξιοποίηση εγκαταλειμμένων και ακαλλιέργητων εκτάσεων…
ü Κύριος στόχος μας, για τις νεότερες γενιές είναι, να καλλιεργήσουμε ένα κλίμα μετανάστευσης προς το ζωτικό φυσικό χώρο της υπαίθρου.
ü Η ανασυγκρότηση του κοινωνικού ιστού και η εξομάλυνση της πυραμίδας των ηλικιών, με παράλληλα ποιοτική αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού αποτελούν μία αναγκαιότητα προκειμένου να μπορέσει να ξεφύγει η ύπαιθρος από το τέλμα της υποβάθμισης και της ανεξέλεγκτης νεοφιλελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας.
ü Η αγροτική ανάπτυξη και προκοπή δεν θα έρθει απλά μιλώντας για σχεδιασμό ή σχεδιασμό «στα χαρτιά»!
ü Προηγείται αυτής ένας διάλογος, σε τοπικό επίπεδο και στις αγροτικές αυτοδιοικητικές περιοχές, ώστε με διαφάνεια και πολυφωνικότητα (άρα και συναίνεση) να σχεδιαστεί, με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η εξέλιξη της αγροτικής δραστηριότητας.
ü Ένας διάλογος που κέντρο του θα έχει τις ανάγκες πρωτίστως της τοπικής κοινωνίας και της χώρας σε αγαθά καθημερινής χρήσης, την διατροφική υγεία των πολιτών, την προστασία της φύσης, τις πρώτες ύλες της βιοτεχνίας.
ü Είναι αναγκαίο, λοιπόν, ένα «Τοπικό, Αγροτικό, Κοινωνικό Συμβόλαιο», που θα εμπεριέχει μετρήσιμα στοιχεία και εύκολα προσαρμόσιμα στις ανάγκες και τις μεταβολές της κοινωνίας, λαμβάνοντας υπόψη και τη βιωσιμότητα της υπαίθρου μας, τις φυσικές πηγές της, την αγροοικολογική αναγέννηση, τον τοπικό τουρισμό…
ü Ο «Καλλικρατικός χαρακτήρας» της Περιφέρειας και των Δήμων (και ο θάνατος των Νομαρχιών και Κοινοτήτων - μικρών Δήμων, που ήταν σχήματα πιο κοντά στους πολίτες) είναι ένα ζήτημα που σε ένα εναλλακτικό Αυτοδιοικητικό σχέδιο θα πρέπει να επανεξεταστεί πολιτικά και να συνδιαμορφωθεί από τις Συνελεύσεις των κατοίκων κάθε περιοχής!
Γ. Στην θεσμική διάσταση
Ένα από τα μεγάλα ελλείμματα στον αγροτικό χώρο αφορά την εκπροσώπηση των αγροτών και την ανάγκη αναβάθμισης της οργάνωσης, της λειτουργίας και του ρόλου των αγροτικών οργανώσεων.
Συγκεκριμένα, στην πρότασή μας για έναν «αντι-Καλλικράτη», εντάσσεται και η Δημιουργία Επιτροπής Διαβούλευσης από μία Μόνιμη Κοινωνική Επιτροπή σε κάθε Αντιπεριφέρεια (Νομό).
Η Επιτροπή αυτή θα περιλαμβάνει εκπροσώπους όλων των κοινωνικών και παραγωγικών φορέων της περιοχής και θα έχει αναβαθμισμένες αρμοδιότητες στη χάραξη της τοπικής αναπτυξιακής πολιτικής.
Επομένως, η σταθερή και αναβαθμισμένη συμμετοχή των εκπροσώπων των αγροτικών οργανώσεων σε μία τέτοια επιτροπή, θα συμβάλλει και στη συνολική αναδιάρθρωση και αναβάθμιση των οργανώσεων αυτών, στη διαμόρφωση νέων υποκειμένων στον αγροτικό χώρο.
Δ. Στην καθ’ αυτό οικονομική διάσταση
Η Αυτοδιοίκηση αναδεικνύεται, εν δυνάμει, σε έναν από τους μεγάλους καταναλωτές των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων (κοινωνικά παντοπωλεία, σχολεία, ιδρύματα, όπως και άλλες κρατικές/δημόσιες δομές, όπως λ.χ. τα Νοσοκομεία).
Επομένως, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο και στη διαμόρφωση των τιμών των αγροτικών προϊόντων ή στην κατεύθυνση της παραγωγής προς προϊόντα συγκεκριμένων ποιοτικών και λοιπών προδιαγραφών, κάτι που οι μεμονωμένοι καταναλωτές αδυνατούν να κάνουν, παρά μόνο μέσω καταναλωτικών συνεταιρισμών ή κινημάτων χωρίς μεσάζοντες.
Άρα, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ως ένα χρήσιμο εργαλείο, τις προμήθειες των ΟΤΑ.
Δική μας θέση και επιδίωξη είναι η Αυτοδιοίκηση να δημιουργήσει ένα εκτεταμένο πλέγμα κοινωνικών υπηρεσιών και δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, στις οποίες εκτός των άλλων θα παρέχονται τρόφιμα και σίτιση των ανθρώπων που το έχουν ανάγκη, καθώς και άλλες παράλληλες δράσεις που αφορούν τη διατροφή του πληθυσμού.
Ε. Γεωργία - Κτηνοτροφία με έντονους Βιοοικονομικούς δείκτες για Επαρκή, ποιοτική τροφή και Ενεργή Συμβολή στο πρόβλημα της Πλανητικής κλιματικής κρίσης.
Για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα ( αγροτικά):
Υποστηρίζουμε μια συνολική πολιτική αναβάθμισης της υπαίθρου σε υπηρεσίες, υποδομές, ανασυγκρότησης του κοινωνικού ιστού.
Θεσπίζουμε Μόνιμη Επιτροπή Διαβούλευσης για την ανάπτυξη της υπαίθρου μας, με αναβαθμισμένη παρουσία και συμμετοχή των αγροτών – κτηνοτρόφων.
Η Περιφέρεια, οι τοπικοί φορείς, οι φορείς των αγροτών – κτηνοτρόφων, συγκαταθέτουμε ένα στρατηγικό σχεδιασμό μεγάλου χρονικού βάθους, για την εξέλιξη της υπαίθρου μας και της αγροτικής οικονομίας.
Υποστηρίζουμε ένα πρότυπο αγροτικών πρακτικών που βασίζονται στην αγροοικολογική – αναγεννητική διαχείριση των φυσικών πόρων ώστε να εξασφαλίζονται, αύξηση της παραγωγικότητας, ποιότητας και ασφάλειας της τροφής, οικονομική και κοινωνική προκοπή των κατοίκων της υπαίθρου.
Υποστηρίζουμε την αυτοοργάνωση των αγροτών - κτηνοτρόφων με συνεταιρισμούς βάσης, ομάδες παραγωγών και καθετοποιημένη παραγωγή για μείωση του κόστους και αύξηση της οικονομικής και κοινωνικής αποδοτικότητας.
Διεκδικούμε την «κάρπωση» από την συμμετοχή των αγροτών - κτηνοτρόφων στην προστασία του περιβάλλοντος και στην άμβλυνση των φαινομένων της κλιματικής κρίσης.
Διατηρώντας τις επιφάνειες του εδάφους προστατευμένες, ενυδατωμένες και δροσερές μπορούμε να απορρίψουμε μαζικά και απευθείας τον ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΟΔΗΓΟ ΤΟΥ «ΤΕΧΝΗΤΟΥ» ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ.
Πρακτικά αυτό μπορεί να γίνει τοπικά και παγκόσμια, μόνο μέσω της (αγροοικολογικής – αναγεννητικής διαχείρισης) γεωργίας - κτηνοτροφίας και δασοκομίας!
Αυτές οι φυσικές διεργασίες μπορούν να δώσουν κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποδοτικά, βελτιωμένα, ισχυρά, φυσικά και ασφαλή μέσα ψύξης του πλανήτη, άμεσα.
α) Αγροοικολογική - Αναγεννητική προσέγγιση στην συνέχεια άσκησης της Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και «αστικής» μικρογεωργίας!
Η επέκταση (χρονική και ποσοτική ) της πράσινης κάλυψης της επιφάνειας της γης, πέρα από την διατροφική επάρκεια και ασφάλεια, είναι η μοναδική από τις μορφές ζωής που μπορεί να επιβραδύνει την «εντροπιακή» επιδείνωση του πλανήτη, μέσω της φωτοσύνθεσης, της αποθήκευσης ηλιακής ενέργειας και της διαπνοής.
β) Με Πέντε (5%) περίπου αύξηση, η επαναβλάστηση συντελεί σχεδόν άμεσα:
ü Στην μεγάλη «χρήση» του Διοξειδίου του Άνθρακα ως δομικό υλικό ζωής (σε πολλαπλάσια μεγέθη από τον «τεχνητά» απορριπτόμενο)
ü Στην μεγάλη αποθήκευση νερού στο έδαφος (επέκταση του πράσινου, συμβολή στον δροσισμό της ατμόσφαιρας…)
ü Στην αύξηση της παραγωγικότητας, την ποσοτική, ποιοτική βελτίωση και διατροφική επάρκεια σε κάθε κοινότητα και στον πλανήτη συνολικά.
ü Στην οικονομική και κοινωνική βελτίωση των αγροτικών νοικοκυριών.
ü Στην βαθμιαία εξομάλυνση των ακραίων κλιματολογικών φαινομένων.
γ) Αυτή η διεργασία (συμβολή στην αύξηση του πράσινου στον πλανήτη), μπορεί να μετρηθεί και οι αγρότες και κτηνοτρόφοι, ως οι μόνοι που μπορούν άμεσα, μαζικά και πρακτικά να υλοποιήσουν, πρέπει να «καρπωθούν» την σχετική «υπεραξία» άμεσης συμμετοχής στην άμβλυνση των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής – κρίσης.
δ) το πλαίσιο «κάρπωσης» θα είναι ανάλογο του Διοξειδίου του άνθρακα που «απορροφούν με τις καλλιέργειες τους και αποθησαυρίζεται στο έδαφος ως μόνιμος Άνθρακας (ποσότητα οργανικής ουσίας), που είναι ένα μέσο που επιδέχεται απλή, άμεση, και διαδοχική επιμέτρηση και μπορεί να αξιολογηθεί αντίστοιχα (αυτό είναι ένα αποδεκτό μέσο που χρησιμοποιείται διεθνώς).
ε) οι τιμές «κάρπωσης» προφανώς δεν θα είναι προϊόντα χρηματιστηρίου και διεθνούς εμπορίου (όπως σήμερα συμβαίνει με την εμπορευματοποίηση και την χρηματιστηριακή εκμετάλλευση του Διοξειδίου του Άνθρακα της ατμόσφαιρας διεθνώς), αλλά σταθερή «αξία» από το εθνικό «αντισταθμιστικό» απόθεμα. Θα εκτιμάται η συμβολή της Γεωργίας - Κτηνοτροφίας στην εναπόθεση σταθερού άνθρακα στο έδαφος και η εξ αυτού σημαντική συμβολή στην άμβλυνση των ακραίων κλιματικών φαινομένων (κλιματική κρίση).
(ήδη αγρότες από διάφορες περιοχές του κόσμου το διεκδίκησαν και το «καρπώνονται» είτε από τα «εθνικά» τους «αντισταθμιστικά» αποθέματα, είτε μέσω του διεθνούς χρηματιστηρίου «αντισταθμιστικών» έναντι «απομείωσης» του Διοξειδίου του Άνθρακα).
ε) Αυτή η πρόταση, προφανώς, απαιτεί επεξεργασία και εφαρμοστέες πρακτικές και, επίσης προφανώς, σχετική διεκδίκηση από την Αυτοδιοίκηση και τους φορείς της αγροτικής παραγωγής. ( Ήδη «καρπώνονται» εταιρείες δήθεν «πράσινης ενέργειας» με αμφίσημη συμβολή στο κλιματικό πρόβλημα και μένουν εκτός οι κύριοι παραγωγοί τροφίμων και πράσινης βλάστησης που είναι βασική διαδικασία φυσικής ψύξης του πλανήτη) * (* Ένα περίγραμμα μιας τέτοιας πρότασης το επεξεργαζόμαστε ήδη…).
ΣΤ. Συμβολή στην αγροτική υποδομή (με ευρεία έννοια)
ü Υπάρχουν υλικοτεχνικές υποδομές που χρήζουν συντήρησης, βελτιώσεων, αναδιατάξεων, ολοκληρώσεων μέσα στα όρια προστασίας του αγροτικού τοπίου και περιβάλλοντος (Φράγματα, σε λειτουργία ή μη αρδευτικά , ανολοκλήρωτα έργα, εκκρεμότητες) , που σε συνεργασία με τους πολίτες και τους φορείς τους θα μπουν άμεσα σε διαδικασία απόδοσης.
ü Στήριξη της επωνυμίας και διακίνησης των τοπικών προϊόντων (σημάνσεις, προωθητικές ενέργειες για μήλα, φασόλια, σιτηρά, κηπευτικά, κτηνοτροφικά).
ü Γενικευμένη εφαρμογή της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας ιδιαίτερα στις ευαίσθητες περιοχές (λεκάνες απορροών λιμνών, Ορεστιάδας, Πρεσπών, Βεγορίτιδας, Πολυφύτου κ.α. και του Αλιάκμονα και των παραποτάμων του), με ανάλογο συμφωνημένο πλάνο και διασφάλιση του εισοδήματος των αγροτικών και κτηνοτροφικών νοικοκυριών).
ü Εκτεταμένο πρόγραμμα αναδασώσεων σε συνεργασία με τα Τοπικά Δασαρχεία (με δασικά αλλά και φρουτοφόρα), που είναι δυνατό να δώσει αρκετές θέσεις εργασίας ιδιαίτερα στους ορεινούς μας οικισμούς.
ü Στήριξη κοινωνικού τομέα οικονομίας (συλλογικές δομές εργασίας, αυτοδιαχειριζόμενα συνεργεία, τοπικά συστήματα ανταλλαγών, Προγράμματα για τις ανάγκες ΑΜΕΑ με τις τοπικές επιχειρήσεις για πρόσβαση στην εργασία και Δομές φιλοξενίας – διαβίωσης (ξενώνες, εργαστήρια, δραστηριότητες…).
ü Νέοι συνεταιρισμοί, δίκτυα μεταποίησης, δίκτυα ανταλλαγών προϊόντων, υπηρεσιών, εργασιών, επαγγελματικού εξοπλισμού, δίκτυα συνεργασίας (clusters). για την παραγωγή, διακίνηση και διάθεση των προϊόντων.
ü Κέντρο αγροοικολογικής - αναγεννητικής γεωργικής έρευνας και πρακτικής.
Ζ. Στην Τακτική διαβούλευση
Ανοικτή, τακτική διαβούλευση με τις Αγροτικές Κοινότητες για την Διαμόρφωση του δικού τους πλαισίου στόχων, αναγκαιοτήτων και δημιουργικής παρέμβασης.
Καλούμε τους Αγρότες, τους Κτηνοτρόφους της Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, τους εκπροσώπους των συνεταιρισμών, των αγροτικών οργανώσεων, να συμβάλλουν με την συμμετοχή τους στην διαμόρφωση μιας πολιτικής δυναμικής που να αντισταθεί μαζί μας, για να καταφέρουμε να ανατρέψουμε τα Πολιτικά και Αυτοδιοικητικά μπλοκ της χρόνιας εκπτώχευσης των μικρών μας τόπων αλλά και της χώρας και να επιχειρήσουμε για τη περιοχή μας μία άλλη πορεία, η οποία θα αναβαθμίσει τους Αγρότες και Κτηνοτρόφους και συνολικά την Ύπαιθρο μας.
