Λιούζας Στέφανος
Βασιλειάδα Καστοριάς
Δεκέμβριος 2017
(Κείμενο ενημερωτικό)
Βασικές Αρχές της Οικολογικής- Βιολογικής γεωργίας
Οι αρχές που αναφέρονται παρακάτω έχουν συνταχθεί από την IFOAM (Παγκόσμια Ομοσπονδία οργανώσεων Βιολογικής Γεωργίας) και αποτελούν τη βάση με την οποία η βιολογική γεωργία αναπτύσσεται. Εκφράζουν τη συνεισφορά που μπορεί να έχει η βιολογική γεωργία στον κόσμο και ένα όραμα για τη βελτίωση συνολικά της γεωργίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η γεωργία είναι μία από τις πιο βασικές δραστηριότητες της ανθρωπότητας, γιατί όλοι οι άνθρωποι πρέπει να τρέφονται καθημερινά. Η ιστορία, ο πολιτισμός και οι ανθρώπινες αξίες ενσωματώνονται στη γεωργία. Οι αρχές της βιολογικής γεωργίας εφαρμόζονται στη γεωργία με την ευρύτερη έννοια και περιλαμβάνουν τον τρόπο που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη γη, το νερό, τα φυτά και τα ζώα με σκοπό την παραγωγή, την παρασκευή και τη διανομή τροφίμων και των άλλων αγαθών. Αφορούν τον τρόπο που οι άνθρωποι συνδέονται με τους ζώντες οργανισμούς, τις σχέσεις μεταξύ τους και διαμορφώνουν την κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές.
Οι Αρχές της Βιολογικής Γεωργίας είναι απαραίτητες, για να εμπνέουν το κίνημα της βιολογικής γεωργίας σε κάθε του δραστηριότητα. Καθοδηγούν επίσης τις πολιτικές, τα προγράμματα αλλά και τα πρότυπα της IFOAM (Παγκόσμια Ομοσπονδία οργανώσεων Βιολογικής Γεωργίας). Επιπλέον, παρουσιάζονται με ένα όραμα, μια προοπτική να γίνουν αποδεκτές από όλο τον κόσμο.
Η βιολογική γεωργία στηρίζεται σε τέσσερεις βασικές αρχές. Παρακάτω, υπάρχει αναφορά σε κάθε αρχή, που ακολουθείται από μια πιο αναλυτική εξήγηση. Οι αρχές πρέπει να χρησιμοποιούνται στο σύνολό τους, αποτελούν δε ηθικές αρχές για να εμπνεύσουν τη δράση του κινήματος της βιολογικής γεωργίας
Η βιολογική γεωργία πρέπει να στηρίζει και να βελτιώνει την υγεία του εδάφους, των φυτών, των ζώων, των ανθρώπων και του πλανήτη, με τρόπο ενιαίο και αδιαίρετο.
Η αρχή επισημαίνει ότι η υγεία των ατόμων και των κοινωνιών δεν μπορεί να διαχωριστεί από την υγεία του οικοσυστήματος – τα υγιή εδάφη παράγουν υγιείς καλλιέργειες που προωθούν την υγεία των ζώων και των ανθρώπων.
Η υγεία είναι η πληρότητα και την ακεραιότητα των
έμβιων συστημάτων. Υγεία δεν είναι απλά η απουσία της ασθένειας, αλλά η
διατήρηση της σωματικής, πνευματικής, κοινωνικής και οικολογικής ευημερίας.
Ασυλία, την προσαρμοστικότητα και την αναγέννηση είναι βασικά χαρακτηριστικά
των υπηρεσιών υγείας.
Ο ρόλος της βιολογικής γεωργίας σε όλα τα στάδια της, παραγωγή, μεταποίηση,
διανομή ή κατανάλωση, είναι να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η υγεία των
οικοσυστημάτων και των οργανισμών, από τον μικρότερο που βρίσκεται στο έδαφος
μέχρι τον άνθρωπο. Ειδικότερα, η βιολογική γεωργία έχει σαν στόχο της, να
παράγει υψηλής ποιότητας, θρεπτικά τρόφιμα που συμβάλλουν στην πρόληψη σε
θέματα υγείας και ευεξίας. Με βάση αυτή την αρχή, θα πρέπει να αποφεύγεται η
χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, κτηνιατρικών φαρμάκων και πρόσθετα τροφίμων που
ενδέχεται να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία.
Η Βιολογική Γεωργία πρέπει να βασίζεται στα οικολογικά συστήματα και τους βιολογικούς κύκλους, με τους οποίους πρέπει να συνεργαστούμε, να τους μιμηθούμε και να συμβάλλουμε στη διατήρηση τους.
Αυτή η αρχή ενσωματώνει τη βιολογική γεωργία με τα ζωντανά οικολογικά συστήματα. Προσδιορίζει ότι η παραγωγή πρέπει να βασίζεται σε οικολογικές διαδικασίες και την ανακύκλωση. Διατροφή και ευημερία επιτυγχάνονται με την οικολογία του συγκεκριμένου περιβάλλοντος παραγωγής. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των καλλιεργειών αυτό είναι το «ζωντανό χώμα», για τα ζώα είναι το οικοσύστημα της φάρμας, για τα ψάρια και τους άλλους θαλάσσιους οργανισμούς είναι το υδάτινο περιβάλλον.
Η βιολογική γεωργία και η βιολογική κτηνοτροφία θα πρέπει
να προσαρμοστούν στους κύκλους παραγωγής και την οικολογική ισορροπία της
φύσης. Αυτοί οι κύκλοι είναι μεν παγκόσμιοι, αλλά διαφοροποιούνται ως προς τις
ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες.
Η διαχείριση σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας, πρέπει να είναι
προσαρμοσμένη στις τοπικές συνθήκες, την οικολογία, τον πολιτισμό και την
κλίμακα κάθε περιοχής. Οι εισροές θα πρέπει να μειωθούν με την
επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την αποτελεσματική διαχείριση των υλικών
και της ενέργειας, προκειμένου να διατηρηθεί και να βελτιωθεί η ποιότητα του
περιβάλλοντος και η διατήρηση των φυσικών πόρων.
Η βιολογική γεωργία πρέπει να ακολουθεί την οικολογική ισορροπία στις
καλλιεργητικές της πρακτικές, μέσω του σχεδιασμού των συστημάτων καλλιέργειας,
εγκατάσταση των οικοτόπων και τη διατήρηση της γενετικής και της γεωργικής
βιοποικιλότητας.
Όσοι παράγουν, επεξεργάζονται, εμπορεύονται ή καταναλώνουν βιολογικά προϊόντα
θα πρέπει να προστατεύουν και να ωφελούν το κοινό περιβάλλον,
συμπεριλαμβανομένων των τοπίων, του κλίματος, των οικοτόπων, της
βιοποικιλότητας, του αέρα και του νερού.
Η Βιολογική Γεωργία πρέπει να βασίζεται στις σχέσεις που
διασφαλίζουν δικαιοσύνη όσον αφορά το κοινό περιβάλλον και τις ευκαιρίες στη
ζωή.
Η ισονομία χαρακτηρίζεται από ισότητα, σεβασμό, δικαιοσύνη στην διαχείριση του
κοινού κόσμου, τόσο μεταξύ των ανθρώπων όσο και στις σχέσεις τους με τα άλλα
έμβια όντα.
Η αρχή αυτή υπογραμμίζει την ανάγκη ότι οι εμπλεκόμενοι στη βιολογική γεωργία
θα πρέπει να έχουν ανθρώπινες σχέσεις και συμπεριφορές που να διασφαλίζουν
δικαιοσύνη και ισότητα σε όλα τα επίπεδα και για όλα τα μέρη – αγρότες,
εργάτες, μεταποιητές, διανομείς, έμπορους και καταναλωτές.
Η βιολογική γεωργία θα πρέπει να εξασφαλίζει σε όλους μια καλή ποιότητα ζωής
και να συμβάλει στην επάρκεια τροφής και τη μείωση της φτώχειας. Στόχος της
είναι να παράγει επαρκείς ποσότητες, καλής ποιότητας τροφίμων και άλλων
προϊόντων.
Η αρχή αυτή ορίζει ότι στα ζώα θα πρέπει να παρέχονται
συνθήκες διαβίωσης, σύμφωνα με τη φυσιολογία τους και την ευζωία τους.
Οι φυσικές και περιβαλλοντικές πηγές που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή και
την κατανάλωση θα πρέπει να διαχειρίζονται κατά τρόπο που να είναι κοινωνικά
και οικολογικά δίκαιος και θα πρέπει να διατηρούνται ανάλογα για τις
μελλοντικές γενιές. Η ισονομία απαιτεί συστήματα παραγωγής, διανομής και
εμπορίας που είναι δίκαια, να λειτουργούν με διαφάνεια και να αντιπροσωπεύουν
το πραγματικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος.
Η βιολογική γεωργία πρέπει να ασκείται προληπτικά και με
υπεύθυνο τρόπο για την προστασία της υγείας και της ευημερίας των σημερινών και
των μελλοντικών γενεών και του περιβάλλοντος.
Η βιολογική γεωργία είναι ένα ζωντανό και δυναμικό σύστημα που πρέπει
ανταποκρίνεται στις εσωτερικές και εξωτερικές απαιτήσεις και συνθήκες. Όσοι
ασχολούνται με την βιολογική γεωργία μπορούν να ενισχύσουν την
αποτελεσματικότητα των μεθόδων της και την αύξηση της παραγωγικότητας, χωρίς με
τον τρόπο αυτό να κινδυνεύουν με υπονόμευση η υγεία και η ευημερία. Κατά
συνέπεια, οι μεν νέες τεχνολογίες πρέπει να αξιολογούνται και δε οι υφιστάμενες
μέθοδοι, να επανεξετάζονται. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα, έχοντας δεδομένη την
ελλιπή κατανόηση των οικοσυστημάτων και της γεωργίας.
Η αρχή αυτή, δηλώνει ότι η πρόληψη και η υπευθυνότητα είναι οι βασικές έννοιες όσον αφορά τη διαχείριση, την ανάπτυξη και τεχνολογικές επιλογές στη βιολογική γεωργία. Η επιστήμη είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι η βιολογική γεωργία είναι υγιεινή, ασφαλής και οικολογικά ορθή. Ωστόσο, η επιστημονική γνώση από μόνη της δεν αρκεί. Η πρακτική εμπειρία, η συσσωρευμένη σοφία, η γνώση του τόπου και της παράδοσης, μπορούν να προσφέρουν λύσεις, δοκιμασμένες στη διάρκεια του χρόνου.
Η βιολογική γεωργία θα πρέπει να αποτρέπει σοβαρούς
κινδύνους με την υιοθέτηση κατάλληλων τεχνολογιών και απορρίπτοντας ανεξέλεγκτες
τεχνολογίες, όπως είναι η γενετική μηχανική.
Οι αποφάσεις θα πρέπει να αντανακλούν τις αξίες και τις ανάγκες όλων όσων θα
μπορούσαν να επηρεαστούν, μέσα από την διαφάνεια και τις συμμετοχικές
διαδικασίες.
ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ
Να παράγει τροφή υψηλής θρεπτικής αξίας σε επαρκή ποσότητα.
Να αλληλεπιδράσει με εποικοδομητικό και ζωτικό τρόπο με όλα τα φυσικά συστήματα και κύκλους.
Να ενθαρρύνει και να αυξήσει τους βιολογικούς κύκλους στα γεωργικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των μικροοργανισμών, της εδαφικής χλωρίδας και πανίδας, των φυτών και των ζώων.
Να διατηρήσει και να αυξήσει μακροπρόθεσμα τη γονιμότητα του εδάφους.
Να χρησιμοποιήσει, όσο είναι δυνατόν, ανανεώσιμες πηγές σε γεωργικά συστήματα οργανωμένα σε τοπικό επίπεδο.
Να εργαστεί, όσο είναι δυνατόν, μέσα σε κλειστά συστήματα σε σχέση με την οργανική ουσία και τα θρεπτικά στοιχεία.
Να εργαστεί, όσο είναι δυνατόν, με υλικά και ουσίες που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν σε ένα αγρόκτημα ή οπουδήποτε αλλού.
Να προσφέρει στα εκτρεφόμενα ζώα συνθήκες ζωής τέτοιες που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη των βασικών πλευρών της έμφυτης συμπεριφοράς τους.
Να περιορίσει όλες τις μορφές ρύπανσης που προέρχονται από τη γεωργική πρακτική,
Να διατηρήσει τη γενετική ποικιλομορφία των γεωργικών οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των φυτών και των άγριων ζώων.
Να προσφέρει στους παραγωγούς διαβίωση σύμφωνη με τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών, να καλύψει τις βασικές ανάγκες τους και να τους παρέχει επαρκές εισόδημα και ικανοποίηση από την εργασία τους, σε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον.
Να εξετάσει τον ευρύτερο κοινωνικό και οικολογικό αντίκτυπο των αγρο-οικοσυστημάτων.
Για να εξασφαλίσει αυτούς τους αντικειμενικούς στόχους το κίνημα οικολογικής – βιολογικής γεωργίας έχει υιοθετήσει ορισμένες τεχνικές που σέβονται τις οικολογικές ισορροπίες και αποφεύγουν την χρήση προϊόντων (συνθετικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα, κλπ) και μεθόδων (εντατικοποίηση της φυτικής και ζωικής ανάπτυξης, βιομηχανικές μέθοδοι κτηνοτροφίας, κλπ) που αντιβαίνουν τους βασικούς στόχους…
*Υπάρχουν κείμενα των τεχνικών και μεθόδων της IFOAM, χρειάζεται όμως και Ελληνική μετάφραση
